Fan hâm mộ Star Wars kẹt tiền có thể mua những bức tượng Darth Vader nhỏ và kiếm ánh sáng với giá khoảng 4,59 USD. Áo của Tom Brady được bán rẻ hơn 10 lần so với tại cửa hàng National Football League. Một chiếc tai nghe Beats Solo màu đỏ có thể được bán với giá chỉ 107 USD, rẻ hơn một nửa so với mức giá chính thức của nó.
Trên đây là những món hời mà người dùng Trung Quốc có thể mua trên Taobao, trang thương mại điện tử của Alibaba và tất nhiên chúng đều là hàng giả, hàng nhái. Jack Ma, chủ tịch Alibaba, đang vật lộn nhằm cứu vãn danh tiếng của công ty khi cả thế giới cho rằng công ty của ông là thiên đường của hàng giả, hàng nhái. Ma hướng tới năm 2016 sau một năm đầy thành công nhưng cũng đầy cay đắng của Alibaba.
Nếu muốn đạt mục tiêu kiếm một nửa doanh thu từ nước ngoài trong năm năm tới, Ma cần đánh bóng lại hình ảnh của công ty nhằm dành lại sự tin tưởng của các chuyên gia và khách hàng nước ngoài. Sự trì trệ của thị trường Trung Quốc khiến Ma càng phải cấp bách hơn trong việc làm sạch hình ảnh của công ty.
Đặc vụ chống hàng giả
Nhận thấy tính chất cấp bách của vấn đề, Alibaba đã bổ nhiệm Matthew Bassiur, cựu giám đốc chống tội phạm mạng và điều tra hàng giả của Apple, vào vị trí giám sát chống vi phạm bản quyền quốc tế. Từ tháng 1/2016, Mathew sẽ làm việc với các thương hiệu toàn cầu nhằm chống lại các hành vi xâm phạm bản quyền.
Cuộc đấu tranh của Alibaba với hàng giả và các sản phẩm không rõ nguồn gốc chỉ là một phần nhỏ trong vấn đề lớn ở trung Quốc nơi mà hành vi vi phạm bản quyền diễn ra tràn lan, tất cả mọi mặt hàng hàng từ DVD tới đồ gia dụng đều có hàng giả. Tuy nhiên, tầng lớp trung lưu Trung Quốc ngày càng yêu cầu các sản phẩm có chất lượng cao hơn khiến Alibaba phải thanh lọc hàng hóa nếu không muốn bị mất khách.
Alibaba kiếm tiền từ quảng cáo trên Taobao trong khi các hãng thứ ba bán các mặt hàng từ đồ chơi, thực phẩm tới thiết bị y tế thông qua trang web này. Do hàng hóa không thuộc về Alibaba nên rất khó để xác minh chúng có hợp pháp hay không.
Điệp vụ chống hàng giả
Tuy nhiên, Alibaba vẫn cam kết quét sạch hàng giả khỏi Taobao.
Alibaba"cam kết bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và sẽ chiến đấu tới cùng trong cuộc chiến chống hàng giả", hãng này cho biết trong một email. "Hàng giả là vấn đề mà tất cả các công ty thương mại điện tử toàn cầu đều phải đối mặt và chúng tôi đang làm tất cả những gì có thể để giải quyết và chiến đấu với nó".
Alibaba nửa muốn cấm, nửa không muốn cấm bởi không muốn mất những khách hàng tìm kiếm hàng giả, hàng nhái.Lực lượng kiểm soát hàng giả của Alibaba lên tới 2.000 nhân viên và công ty này đã loại bỏ hơn 90 triệu sản phẩm giả được niêm yết trước thời điểm IPO vào năm 2014. Theo trang web của Alibaba, chủ sở hữu thương hiệu có thể sử dụng công cụ khiếu nại để báo cáo các hành vi vi phạm trong khi người bị buộc tội có ba ngày để đưa ra những bằng chứng bác bỏ những cáo buộc hoặc gỡ bỏ những mặt hàng vi phạm.
Alibaba cũng đã hợp tác với Nike và Adidas để loại bỏ giày, đồng hồ và túi giả mạo trên Taobao, hàng ngàn người bán hàng đã bị phạt.
Danh sách đen
Bất chấp tất cả những nỗ lực ở trên, Alibaba vẫn bị chỉ trích.
Tuần trước, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) đã cảnh báo Alibaba và yêu cầu hãng này phải tích cực hơn nữa nếu muốn thoát khỏi danh sách "chợ hàng giả, hàng nhái khét tiếng". Lần duy nhất Alibaba thoát khỏi danh sách này là vào năm 2012. Cơ quan này ban hành một cảnh báo nghiêm khắc rằng những nỗ lực của Alibaba nhằm chống lại hành vi vi phạm bản quyền và trả lời các khiếu nại sẽ được theo dõi trong năm tới.
Những người có thẩm quyền đã chỉ trích rằng chương trình chống hàng giả của Alibaba quá chậm, khó sử dụng và thiếu minh bạch. USTR yêu cầu Alibaba đơn giản hóa quá trình khiếu nại và giảm thời hạn gỡ sản phẩm cũng như công bố hình phạt.
Mở rộng ở nước ngoài
Việc góp mặt trong danh sách đen sẽ gây tổn hại rất lớn với danh tiếng của Alibaba tại Mỹ, nơi cổ phiếu của hãng được giao dịch và công ty đang cố gắng trau dồi các mối quan hệ với các hãng bán lẻ vả các công ty giải trí.
Do Alibaba chủ yếu hoạt động tại Trung Quốc nên nó phụ thuộc quá nhiều vào thị trường nội địa với 80% doanh thu tới từ thị trường này. Nền kinh tế Trung Quốc đang chững lại nên việc mở rộng kinh doanh sang những phần còn lại của thế giới cực kỳ quan trọng với Alibaba.
"Trong 10 năm tới, họ không chỉ hài lòng với thị trường Trung Quốc. Họ muốn thu hút thương nhân nước ngoài bán hàng tại Trung Quốc", Michelle Ma, một nhà phân tích thị trường, chia sẻ.
Alibaba chuẩn bị cho năm 2015 bằng vụ IPO thành công ngoài mong đợi vào tháng 9/2014.
Khó khăn liên tiếp khó khăn
Bốn tháng sau IPO, Cục Quản lý Công nghiệp và Thương mại Nhà nước Trung Quốc (SAIC) ban hành một cáo buộc "giấy trắng" buộc tội Alibaba cho phép các thương gia bán rượu và túi xách giả.
Tuy cuối cùng cơ quan quản lý Trung Quốc phải thông báo rằng cáo buộc trên không có hiệu lực nhưng ảnh hưởng của nó tới giá cổ phiếu cực kỳ nghiêm trọng. Giá cổ phiếu Alibaba giảm tới 40% trong thời điểm SAIC ban hành cáo buộc và thiết lập mức thấp kỷ lục vào tháng 9/2015.
Cơn đau đầu cũ của Alibaba lại tái phát khi Kering SA, chủ sở hữu của các thương hiệu như Gucci và Yves Saint Laurent, đã kiện Alibaba vì cho phép các hãng khác vi phạm bản quyền. Vụ kiện này sau đó đã lắng xuống bởi Alibaba cho rằng nó không hề có bằng chứng. Năm 2014 Kering SA đã từng kiện Alibaba sau đó đã rút đơn kiện.
Tiếp theo, Alibaba lại bị chỉ trích trong báo cáo của USTR, lặp lại những chỉ trích mà của Hiệp hội May mặc và Giày dép Hoa Kỳ (AAFA) với thành viên cốt cán là những công ty như Levi Strauss & Co. và Under Armour Inc..
Có vẻ Alibaba khá miễn cưỡng trong việc đàn áp hàng giả hàng nhái bởi hãng này không muốn mất đi những khách hàng tìm kiếm những sản phẩm nhái, giả...Juanita Duggan, chủ tịch AAFA cho biết.
Do danh sách hàng trên các trang thương mại điện tử quá lớn nên rất khó phát hiện ra hàng giả, hàng nhái. Amazon và EBay cũng từng phải vật lộn với vấn đề tương tự. Chính sách của Amazon là ngay lập tức đình chỉ quyền bán hàng và kho hàng của những đơn vị cung cấp hàng nhái, hàng giả. EBay thì chủ động loại bỏ các mặt hàng đáng ngờ, hạn chế quyền bán hàng và làm việc với các đơn vị thực thi pháp luật và chủ sở hữu kho hàng.
Tham khảo Bloomberg